Saç derisinden beslenip kılların dip kısmına tutunarak duran ve buraya yumurtlayan, kan emerek yaşayan parazite baş biti diğer adıyla pedikulozis kapitis denir.
Saçlı deriden beslenirken hastada kaşınmaya sebep olur bazen kaşınma dayanılmaz düzeylerde olabilir. En sık rastlanan belirtisi kafada kaşınmadır.
Yavşak denilen yumurta bırakır ve yumurtadan çıkışı 10 gün civarıdır. Yakın ilişkideki kişilere direk bit olarak bulaşabileceği gibi yavşaklarıyla da (larva) bulaşır.
Tedavide bu durum göz önünde bulundurularak ya evdeki herkes birlikte tedavi olmalı yada şikayeti olmayan kişilerin saçlı derisi dikkatle incelenmelidir.
Saç Biti Nasıl Bulaşır ?
Sıklıkla başında bit olan bir kişinin saçından doğrudan temasla bulaşır. Bit, daha çok kız çocuklarında olmak üzere 12 yaş altı çocuklarda daha sık görülmektedir. Baş biti, kirli veya temiz saç ayırt etmeden insandan insana bulaşabilir.
Bu, oyun sırasında, sarılmayla ya da birlikte yakın bir şekilde çalışırken yaşanabileceği gibi ortak kullanılabilen şapka, bone, başörtüsü,yastık benzeri eşyalar yolu ile de gerçekleşebilir. Saçın kısa veya uzun olması çok fark etmez, her uzunlukta saçlarda yaşayabilirler. Kirli insanlarda olduğu düşünülse de temizlikle ilişkisi sınırlıdır.
Baş biti, çok hızlı bir şekilde yayılabilir. Toplu yaşam alanları okullar, kamplar, çocuk yuvaları, bakım evleri gibi yerlerde daha kolay bulaşır. D diğer vücut bitlerinden yapı olarak farklıdır.
Saç Biti Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kabaca iki gurup ilaç vardır.
*Böcek zehri içerenler (insektisitler) ; Biti zehirleyerek öldürür yavşaklara etki etmediği için 10 gün sonra tekrar uygulanmalıdır. Böcek zehri içermesi sebebiyle tehlikeli bir ilaçtır ve dikkatli kullanılması gerekir. İçmek öldürücü olabildiği için çocuklardan kesinlikle uzak tutulmalıdır. Bitler zamanla zehre karşı savunma geliştirip zehirle öldürülemez güce erişebilir.
Bu gurup ilaçlar çok dikkatli kullanılmalı ve kesinlikle çocukların görebileceği yerde bırakılmamalıdır. Bu gurup ilaçlar şampuan yada solüsyon tarzında üretilir. Parazit zamanla ilaca karşı savunma geliştirdiği için başarısı % 60’lara kadar düşebilmektedir.
* Dimetikon içeren ilaçlar ; Silikonun suyla karıştırılmış halidir, saça uygulandıktan sonra su buharlaşır geride silikon kalır bu silikon bitin etrafını sararak havasızlıktan ölmesini sağlar.% 100 etkilidir ve böcek zehrindeki gibi zamanla dayanıklı hale gelemez.
Bit yumurtalarını yeterince etkileyemeyeceğinden 10 gün sonra tekrar uygulanması gerekir. Dimetikon içeren ilaçlar sprey ve şampuan şeklinde üretilmektedir.
Bunlarla bit tedavisi yapıldıktan sonra bitin tekrar yerleşmesini engellemek için bitten koruyan şampuan ayda 1-2 defa kullanılmalıdır. Bu şekilde yani hastayı tedavi etme yanı sıra 1 yıl boyunca tekrarını engelleyen saç biti temizlik seti şeklinde hazırlanmış ilaçlar vardır ( pedikap, natural head lice kit, lice beware vs).
Saç Biti Nasıl Engellenir ?
Saç bitini engellemenin yolu bit olan insanla yakın ilişkiye girmemektir ancak kimde bit olduğunu bilmek mümkün olmadığı için korunmak zordur. Özellikle okul ve kreş gibi çocuğun çok olduğu ve yakın ilişki olan yerlerden bulaşma sık olur.
Ev içinde bir kişiye bit teşhisi konduysa yastık gibi ortak kullanım ürünleri hemen kaynatılmalı ve ortak kullanımdan çekilmelidir. Tabi ki bu arada bitli kişi yada kişileri de bir an önce tedaviye almak gerekir. Ailede yaşayan herkes aynı gün yada günlerde tedavi olmalıdır yoksa kişiler birbirine bulaştırmaya devam eder.
Okul kreş gibi bit olan kişileri kontrol etmek mümkün olmayabileceğinden korunma amaçlı şampuan kullanılabilir. Saç bitinden korunmanın bir diğer yolu da bit parazitini uzaklaştıran koku içeren şampuan kullanmaktır. Sivrisinek kovucuya benzer mantıkla etkili olan kokular tedaviden sonra bitin tekrar gelmesine engel olur.
Bu tür bit kovucu kokulu şampuanların haftada 1-2 defa kullanılması korunma sağlar. Bunların dışında toka gibi kokulu aksesuarlarda korunmada yardımcı olabilir. Tedavi sonrası koruyucu şampuan da içeren saç biti temizlik seti kullanmak daha akıllıca bir davranış olur.
Saç Biti Nasıl Temizlenir ?
Şampuanla iyice yıkadıktan sonra saçlar hafif ıslakken bit tarağıyla saçlar diplerinden başlanarak taranır. Saç kırılarak dökülse de yeniden çıkacağı için önemsenmez ve tarama işlemi tamamen temizlenene kadar sürdürülür. Temizlikte zorluk yaşanıyorsa 1 litre suya 1 kaşık elma sirkesi konup duruladıktan sonra aynı temizlik işlemi yapılır.
Saç bitinin temizlenmesi kadar kişisel eşyaların (tarak, saç fırçası vs), giysilerin, çarşafların ve hali koltuk gibi ortak eşyaların da dökülmüş olabilecek yumurta ve bitlerden arındırılması gerekir yoksa hastalık evde yaşayan kişilerin birinden diğerine geçerek sürekli devam eder.
Halı ve koltuk gibi büyük eşyalar elektrik süpürgesiyle ayrıntılı şekilde temizlenmeli, çarşaf ve iç çamaşırı gibi eşyalar çamaşır makinesinde yüksek ısıda yıkanmalıdır. Fırça, tarak gibi kişisel eşyalar 70-80 derece sıcak suda 15-20 dakika bekletilirse sirke ve yumurtalardan temizlenmiş olur, bu tür eşyaların bir kısmı yüksek ısıda suda şekil değiştirebilir bu sebeple eşyanın yıkama kuralları okunmalıdır.
